Opis

Kto odpowiada za klęskę wrześniową to prezentacja zbioru tekstów i dokumentów autorstwa polityków i wojskowych oraz prawników. Powstały one w większości na potrzeby rządu emigracyjnego i pochodzą z jego archiwów. Niektóre z nich pisane były za granicą, inne w kraju – w czasie wojny i bezpośrednio po niej. Dotyczą analiz przyczyn klęski wrześniowej, odpowiedzialności poszczególnych polityków (Składkowskiego, Becka, Rydza Śmigłego i innych), także ich wojennych losów.
Ich lektura dowodzi, że na emigracji sprawa odpowiedzialności za klęskę wrześniową, choć polityków i opinię publiczną interesowała, to została szybko rozmyta.
Na szczególna uwagę zasługują też dokumenty, które ujawniają okoliczności wywozu we wrześniu 1939 roku pieniędzy Skarbu Państwa i ich rozdziału między internowanymi w Rumunii oraz próby odzyskania ich przez rząd na emigracji.

Jaka Polska po wojnie? Tom I ANI SANACYJNA, ANI SOWIECKA Choć klęska wrześniowa i utrata niepodległości były dla Polaków ogromnym szokiem, nie przestawali oni myśleć, jaka ma być Rzeczpospolita po wyzwoleniu. Wiedzieli, że musi być inna, bo o tym, że nie może być sanacyjna, przekonanych było nawet wielu piłsudczyków. Jaka Polska po wojnie? to zbiór dokumentów i tekstów źródłowych wraz z komentarzami, ukazujących, że zarówno na emigracji, jak i w okupowanym kraju różne partie i środowiska polityczne przygotowywały programy i deklarowały, jakie będą rządy, granice i reformy społeczne. Jaka ma być reforma rolna, jaka nacjonalizacja przemysłu, a także co zrobić… z Żydami i mniejszościami narodowymi.

Im bliżej było wyzwolenia, tym programy partii, nawet prawicowych, stawały się bardziej konkretne i zawierały coraz więcej postulatów, wysuwanych od dziesięcioleci przez socjalistów, ludowców i komunistów. Im bliżej granic II Rzeczypospolitej znajdowała się Armia Czerwona, tym bardziej radykalizowały się poglądy Polaków. Nie tylko pod wpływem PPR, co odnotowywał choćby gen. Tadeusz Bór-Komorowski w meldunkach do Londynu.

Jaka Polska po wojnie? Tom II OD MANIFESTU PKWN DO JAŁTY Przekroczenie Bugu przez Armię Czerwoną i Wojsko Polskie oraz ogłoszenie Manifestu PKWN radykalnie zmieniło sytuację na ziemiach polskich. Partie i stronnictwa polityczne obozu londyńskiego zostały zmuszone do przewartościowania swoich programów w sferze społecznej i w sprawie granic. O ile w polskim Londynie potrzeba reform społecznych i gospodarczych nie wywoływała już większych oporów, o tyle sprawa granic powojennej Polski nadal budziła emocje. Oficjalnie nie chciano się zgodzić na linię Curzona, ale w części elit przywódczych zaczęto rozumieć, że bez ułożenia stosunków z Moskwą nie da się rządzić w kraju.

Kwestia, jaka ma być Polska po wojnie, stanowiła też element rozgrywki coraz silniejszego Stalina ze słabnącym Churchillem.

Prezentowany tom jest kontynuacją publikacji Jaka Polska po wojnie. Ani sanacyjna, ani sowiecka i odnosi się do czasów PKWN. To okres w dziejach Polski niezwykły. 164 dni istnienia PKWN zadecydowały o współczesnym kształcie naszego kraju. To, jakim krajem stawała się Rzeczpospolita po 22 lipca 1944 r., wpłynęło także na powojenne dzieje Europy. Najważniejsze decyzje o jej kształcie zapadły również w Jałcie.